Feedback - co to takiego?
Feedback to nic innego, jak informacja zwrotna, czyli rodzaj informacji na temat naszych wyników, działań i naszej pracy. Oczywiście informacji takich udzielamy regularnie naszym uczniom. Jednak czasami warto odwrócić sytuację.
Feedback szczególnie cenny możemy otrzymać od naszych uczniów i kursantów. Jest to właściwie ocena naszej pracy w ich oczach. Dlatego tak wielu nauczycieli rezygnuje z feedbacku, bo boi się, że ta ocena nie będzie najlepsza i zaburzy ich komfort psychiczny. Jednak rezygnacja z feedbacku to właściwie droga donikąd. Bo w jaki sposób możemy uczyć lepiej, jeśli nie wiemy, co robimy źle lub czego oczekują nasi uczniowie?
Feedback ma naprawdę kluczową rolę i jego elementy możemy wprowadzać regularnie na każdych zajęciach. Takie podejście pozwoli nawiązać zupełnie inne relacje z uczniami/kursantami, bo w końcu poczują się oni ważni w całym procesie nauczania. Jeżeli ich opinia jest dla nas istotna, to znaczy, że nam zależy. A od lat moje obserwacje są takie, że jeśli nam zależy jako nauczycielom i uczniowie o tym wiedzą (co wcale nie jest takie oczywiste), to uczniom też zaczyna zależeć choć trochę. Wiadomo, że nie każdy stanie się nagle wielkim fanem języka obcego, ale jeśli w całej klasie mamy choć kilka osób, które słuchają i współpracują z zaangażowaniem, to już jesteśmy wygrani.
Feedback- ocena czy krytyka?
Musimy pamiętać, że informacja zwrotna to tylko informacja, a nie koniec świata. Nie bierzmy krytyki za bardzo serio i nie irytujmy się od razu, jeśli ktoś z uczniów trochę się przy tym powygłupia. Starajmy się wyciągnąć z każdej ankiety faktycznie realne opinie i podyskutujmy na forum grupy czy klasy o oczekiwaniach. Może faktycznie część z nich można spełnić?
Ja w swoich ankietach często spotykam się z prośbą o to, by na lekcjach więcej było np. słuchania lub mówienia. Czy to źle? Uważam, że to świetna informacja dla mnie i naprawdę staram się wtedy przygotować coś więcej niż typowe zadania z podręcznika. Zresztą sprawdziłam to już wielokrotnie, że zadania przygotowane przeze mnie specjalnie z poza książki, zawsze są chętniej wykonywane przez uczniów. To taki fenomen J
Jeśli trudno Ci na razie zmierzyć się z oceną całych zajęć, bo nie czujesz się na siłach, by przyjąć krytykę, sprecyzuj dokładniej ankietę. Możesz przygotować taką, która nie będzie oceniała ogólnie Twojej pracy, tylko da Ci konkretne informacje na wybrany temat. O co możemy zapytać, napiszę Ci poniżej.
Postaram się teraz przejść do konkretów i podać kilka prostych sposobów na feedback.
Feedback dotyczący prowadzonych przez nas zajęć
Aby dobrze uczyć musimy znać cel i oczekiwania kursantów. Naszym celem jest nauczenie języka i przygotowanie ucznia/kursanta do korzystania z niego w życiu. Jednak nie możemy zapominać, że uczymy też często do matury lub innych egzaminów. Niestety wtedy praca zwykle ukierunkowana jest trochę inaczej, bo musimy sprostać wymaganiom egzaminacyjnym.
Ankieta
Oczekiwania mogą być jednak różne w każdej z grup i inne dla każdego studenta. Naszym podstawowym zadaniem jest więc poznanie tych oczekiwań. W tym celu możemy przeprowadzić anonimową mini-ankietę po zajęciach (najlepiej co zajęcia lub kilka razy w semestrze). W ankiecie możesz pytać o wiele rzeczy dotyczących zajęć.
Przykładowe pytania do ankiety:
- Które ćwiczenie dziś podobało Ci się najbardziej?
- Które było najmniej interesujące, bądź nudne?
- Z którego ćwiczenia nauczyłeś się najwięcej?
- Z którego ćwiczenia nauczyłeś się najmniej?
- Jak oceniasz atmosferę dziś podczas zajęć?
- Ile procent czasu podczas zajęć wykorzystałeś dziś na naukę?
- Jak oceniasz tempo dzisiejszych zajęć?
- Czy lubisz pracę w parach? (jeśli uczniowie/kursanci odpowiedzą w większości, że nie, to warto porozmawiać z nimi, dlaczego taka forma nauki jest korzystna)
Ankietę wstępną najlepiej przeprowadzić już po kilku zajęciach w nowej grupie. Pomoże nam ona w przeorganizowaniu zajęć zgodnie z oczekiwaniami grupy. Możemy zadać np. następujące pytania:
- Jakie zadania lubisz robić najbardziej?
- Co sprawia Ci największy problem?
- Jak oceniasz atmosferę w grupie?
- Jak oceniasz tempo pracy w grupie?
- Co Ci się podoba, a co nie podczas zajęć?
Pytania otwarte
Możemy też poprosić uczniów, aby dokończyli zdania podane przez nas na przygotowanych wcześniej kartkach. Mogą to być np. takie zdania:
Lubię, gdy na lekcji …
Najtrudniej uczy mi się ….
Wolę się uczyć, gdy …
Chciałbym/chciałabym, żeby było więcej …
Chciałbym/chciałabym, żeby było mniej …
Jeżeli nie mamy przygotowanych ankiet, wystarczy od czasu do czasu na tablicy narysować dwie buźki, wesołą i smutną, i poprosić uczniów, by postawili jakiś znak pod jedną z nich. Jeśli im się podobało, to pod radosną, jeśli nie, to pod smutną.
Kosz czy walizka?
Jeśli chcemy, by urozmaicić trochę formę informacji zwrotnej, możemy również na tablicy narysować z jednej strony duży kosz na śmieci, a z drugiej walizkę. Jeśli jesteśmy na lekcji języka obcego, warto je podpisać słowem w języku obcym np. „Mülleimer“ (po niemiecku) lub „trash bin“ (po angielsku). Uczniom wręczamy karteczki samoprzylepne i prosimy, by napisali na nich jedną rzecz, która im się na lekcji podobała i jedną, która im się nie podobała. To co się nie podoba, przyklejają po stronie kosza, a to co się podoba, po stronie walizki. Po lekcji zbieramy karteczki i spokojnie analizujemy.
Musimy tylko pamiętać, że uczniowie/kursanci oceniają zajęcia, a nie nas. Obrażanie się lub dystansowanie do grupy po niekorzystnym feedbacku świadczy tylko o niedojrzałości lub braku poczucia własnej wartości u nauczyciela/lektora. Jeżeli masz z tym problem, pomyśl, jak uzyskać takie informacje, które Cię rozwiną a nie zdołują.
Po wykonaniu ankiety lub innej formy feedbacku, ważne jest by dane przeanalizować i omówić krótko w klasie. Nie wszystkie sugestie uczniów musimy uwzględnić, ale warto porozmawiać, co wprowadzimy, co odłożymy na później do refleksji, a co raczej należy odrzucić i dlaczego. Czasem niestety ograniczenia techniczne (szczególnie w słabo wyposażonych szkołach) nie pozwalają nam na prowadzenie zajęć tak, jak byśmy chcieli i to też warto poruszyć w rozmowie.
Feedback po wykonanym ćwiczeniu
Z sentymentem wspominam nauczycielkę matematyki w szkole podstawowej mojego syna. Ta młoda i bardzo kreatywna osoba przygotowywała w każdym roku szkolnym (podziwiam do dziś jej determinację !) na początku dla każdego dziecka trzy zalaminowane, kolorowe karteczki (z kartki A4 wychodziło ich chyba 8). Były to karteczki w kolorze zielonym, pomarańczowym i czerwonym. Gdy tłumaczyła nowe zagadnienia lub zadnia, prosiła dzieci, by te podniosły kartki. Czerwone oznaczały „nie rozumiem”, pomarańczowe „nie do końca rozumiem” zielone „rozumiem dobrze”. System ten świetnie się sprawdzał, bo dzieci mniej się wstydziły podnosząc kartkę, niż mówiąc „nie rozumiem”. Tak, tak! To też był feedback. Prosty i bardzo skuteczny zarazem.
Elementy informacji zwrotnej możemy wykorzystać bowiem po każdym wykonanym zadaniu do oceny pracy własnej przez uczniów/kursantów.
Dzięki elementom „feedbacku” przenosimy częściowo odpowiedzialność za wyniki nauczania na ucznia i unikamy testowania.
Jak to robić w praktyce?
- po wykonanym ćwiczeniu prosimy uczniów/kursantów, by porównali swoje wyniki w parach, a potem w grupach
- wykonujemy ćwiczenie komunikacyjne w parach, potem zamieniamy pary i powtarzamy ćwiczenie (uczniowie/kursanci mówią nowemu partnerowi np. o hobby poprzedniego partnera)
- przyzwyczajamy uczniów/kursantów, by sami się starali poprawić swoje błędy, lub prosimy innego kursanta o powtórzenie poprawnie odpowiedzi
- pod koniec zajęć prosimy, by uczniowie/kursanci powiedzieli koledze jedną pozytywną i jedną negatywną opinię o lekcji lub powiedzieli, które ćwiczenie było najciekawsze, a które nudne, lub by wymienili koledze 5 słów, których się dziś nauczyli itp.
Dodatkowe pomysły na feedback
- Powiedz grupie/koledze, jak się czułeś, gdy robiliśmy ćwiczenie z gramatyki/słownictwa/czytania/słuchania.
- Zaznacz dwie pozytywne i jedną negatywną opinię o lekcji:
Pozytywne (+) Negatywne (-)
– Czas minął mi bardzo szybko
– Cały czas brałem udział
– Podobało mi się
– Dużo się nauczyłem
– Wszyscy byli aktywni
– Dobra atmosfera
– Zajęcia się dłużyły
– Nudziłem się
– Temat był mało ciekawy
– Mało się nauczyłem
– Niektórzy słuchacze byli bierni
– Sztywna atmosfera
- Powiedz koledze/grupie, co pamiętasz z lekcji:
Gramatyka:
Słownictwo:
- Wypełnij przynajmniej 3 z poniższych zdań i zwróć kartkę:
Spędziłem ………….. minuty lekcji na ……………….
Poza tym spędziłem ………….. minuty lekcji na ……………….
Spędziłem ………….. minuty lekcji na ……………….
Potem spędziłem ………….. minuty lekcji na ……………….
Spędziłem ………….. minuty lekcji na ……………….
(nic nie robiąc, pisząc, rozmawiając po niemiecku/angielsku, myśląc o moich problemach, patrząc przez okno, myśląc o mojej dziewczynie/moim chłopaku, śpiąc itp.)
- Wypełnij przynajmniej 3 z poniższych zdań i zwróć kartkę:
Dziś spędziłem …….. minuty lekcji rozmawiając w języku obcym z kolegami.
Spędziłem …….. minuty lekcji rozmawiając w języku obcym z nauczycielem
Poza tym dziś spędziłem …….. minuty lekcji myśląc o …..
Dziś spędziłem …….. minuty lekcji pracując intensywnie
Do tego spędziłem …….. minuty lekcji w zagubieniu, nie wiedząc o co chodzi
Dziś spędziłem …….. minuty lekcji nic nie robiąc/patrząc w okno
Potem spędziłem …….. minuty lekcji będąc zadowolonym, że tu jestem
Mam nadzieję, że w tym wpisie przekonałam Cię, że warto regularnie stosować feedback na naszych lekcjach. Spróbuj, a po krótkim czasie okaże się, że jakość Twoich zajęć będzie jeszcze lepsza, a relacje z uczniami równiez przejdą na wyższy poziom. Jeżeli chcesz pobrać pobrać przygotowaną przeze mnie prostą ankietę feedback, przejdź na stronę Do pobrania.
